Derse vermekte olduğum hukuk bölümünü yeni kazanan öğrencilerin kayıt yaptırdıkları şu günlerde, bir yandan büyük bir heyecan içinde olduklarını, diğer yandan barınma, burs vb. türden kaygıların içinde boğuştuklarını ve akıllarında çok sayıda soru işareti taşıdıklarını tahmin edebiliyorum. Eminim ki en basit deyişle "sosyal devlet" ilkesinin gerektiği gibi işlememesinden kaynaklanan bu sorunlar yeterince zorludur. Ancak uzun vadede bunların (giderilmesin gerekliliğini dışlamamak kaydıyla) tatlı telaşlar olarak hatırlanacaklarını bilmek biraz olsun rahatlatıcı olabilir.
Öte yandan, akıllarında çok daha yapısal sorular taşıyan öğrencilerin olduğundan da eminim: Nereye kayıt yaptırıyoruz? Kayıt yaptığımız kurum ne gibi işlevler görüyor? gibi sorular...
Ben 2002 yılında İstanbul'a yeni gelmiş bir genç olarak kendimce bu soruları sormuştum. Not defterime aldığım notlarımda şöyle soruları yazmış ve kendime şöyle yanıt vermişim:
"Üniversiteler, sadece meslek edinmeye yaratan birer 'yüksek lise'; akademisyenler, siyasal iktidarların emir ve komutasına tâbi memur; öğrenciler de endoktrinasyona muhatap müşteriler midir? Türkiye'de bunun böyle olması, ilelebet böyle olacağı anlamına mı gelir?
Sistem ne dayatırsa dayatsın; eğitim ve araştırma yapma iddiasındaki bu mekânlarda, çok farklı sınıflardan, statülerden ve bölgelerden gelen yeni reşit kişilerin geçmişte olmayan ve büyük olasılıkla mezuniyetten sonra da olmayacacak biraradalığının yüksek potansiyeli yok mu?
Bu fakülteden daha geniş bir sosyal sermaye, daha gelişmiş bir siyasal bilinç, daha yükselmiş bir kültürle ve bir dünya vatandaşı olarak çıkamamışsan, aldığın dar hukuk eğitiminin bir anlamı olmasa gerek!"
Naifçe ama anlamlı notlar... Bu soruların benzerlerini soran ve yanıtlar üreten öğrencilerin olduğundan eminim.
Çok sayıda değerli çalışma içinde, "olması gereken"e ve Türkiye'deki akademik duruma işaret eden, internet ortamında erişilebilir olan ve kolay okunabilir bazılarını bu blog'da paylaşmak istiyorum.
1. Bilim Akademisi İnsan Hakları ve Etik Komisyonu, Özgür İfade, Bilim ve Toplumsal Gelişme,
2. Bilim Akademisi, Akademik Özgürlükler Raporu (2016-2017),
3. Bilge Bingöl, “Üniversite Özerkliğinin Değişen Tanımı ve Üniversitelerin Yeniden Yapılandırılması”, Hacettepe Üniversitesi Hukuku Fakültesi Dergisi, 2(2), 2012, ss. 39-75. http://www.hukukdergi.hacettepe.edu.tr/dergi/C2S2makale4.pdf
4. Çiğdem Sever/Berke Özenç, “Akademik Özgürlük ve Akademisyenlerin Özgürlükleri”, Güncel Hukuk, Mart 2016, ss. 13-15.
Daha da derinleşmek isteyenler için internet ortamında bulunan, eski tarihli ve dili biraz ağır olan bir kitabı önerebilirim. Kitabın tam künyesi ve adresi şu şekilde:
Enst E. Hirsch, Dünya Üniversiteleri ve Türkiye'de Üniversitelerin Gelişmesi, (Ankara: AÜ Basımevi, 1998).
Son olarakİ kanımca Türkiye'nin en değerli ve en zihin açıcı tarihçilerinden biri olan Taner Timur'un, kıymeti bir eserini önermek isterim (Bu kitaba internet ortamında ulaşmak mümkün değil fakat ilgililer bu kitabı mutlaka edinmeliler.).
Taner Timur, Toplumsal Değişme ve Üniversiteler, (İstanbul: İmge Yay., 2000).
İyi okumalar.